เมืองประจวบคีรีขันธ์ เดิมชื่อ เมืองนารัง เมื่อเสียกรุงศรีอยุธยาแก่พม่า ครั้งที่ ๒ เมืองนารัง ได้ถูกทิ้งร้างจนถึงรัชกาลที่ ๒ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ จึงได้สร้างเมืองใหม่ที่คลองบางนางรม แล้วย้ายที่ตั้งของเมืองไปตั้งที่เมืองกุย ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ ๔ ได้เปลี่ยนชื่อเมืองกุย เป็นเมืองประจวบคีรีขันธ์ แต่ตัวศาลาที่ว่าการเมืองยังคงตั้งอยู่ที่อําเภอกุยบุรี ในสมัยรัชกาลที่ ๕ ได้รวมเมืองปราณบุรีเมืองประจวบ และเมืองกําเนิดนพคุณเข้าเป็น เมืองเดียวกัน พระราชทานนามเมืองว่า เมืองปราณบุรีตั้งที่ว่าการอยู่ที่อ่าวเกาะหลักส่วนเมือง ปราณบุรีเดิมให้คงเรียกว่าเมือปราณมีฐานะเป็นอําเภอในสมัยรัชกาลที่ ๖ ทรงเห็นว่าชาวบ้าน ยังคงเรียก เมืองปราณ สับสนกับชื่อ เมืองปราณบุรี ซึ่งทางราชการย้ายมาตั้งที่เมืองเกาะหลัก จึงทรงโปรดเกล้าให้เปลี่ยนชื่อเมืองปราณบุรีเป็นเมืองประจวบคีรีขันธ์จนถึงปัจจุบัน